کاربرد ورق سیاه به قدری گسترده و حیاتی است که تقریبا نمی توان پروژه ای صنعتی، ساختمانی یا زیرساختی را بدون استفاده از آن تصور کرد. از ساخت اسکلت های عظیم فلزی گرفته تا خطوط انتقال نفت و گاز، همه جا ردپای ورق سیاه دیده می شود. اما نکته ای که همواره ذهن شما را درگیر می کند این است که با توجه به تنوع کاربرد ورق سیاه در صنایع مختلف و قیمت ورق سیاه، چطور می توان گزینه ای مناسب با قیمت به صرفه انتخاب کرد؟ در ادامه این مقاله با کاربردهای دقیق ورق سیاه در صنایع مختلف آشنا می شوید و از این پس می توانید خریدی هوشمندانه داشته باشید.
آنچه در این مقاله مطالعه می کنید:
کاربرد ورق سیاه
ورق سیاه به دلیل ویژگی های منحصر به فردی که دارد از جمله تنوع در ضخامت، قابلیت جوشکاری بالا، استحکام مکانیکی مناسب، قابلیت شکل پذیری و خم کاری، کاربردهای بسیاری در صنایع مختلف دارد.
کاربرد ورق سیاه در صنایع ساختمانی
ورق سیاه در صنعت ساخت و ساز کاربردهای فراوانی دارد از جمله:
۱. اسکلت فلزی ساختمان
یکی از رایج ترین مصارف ورق سیاه، استفاده در ساخت تیرها، ستون ها و اتصالات سازه های فلزی است. به دلیل قابلیت جوشکاری بالا و تحمل بار مناسب، ورق های ST37 و ST52 در این بخش بسیار پرکاربردند.
۲. ساخت سازه های سنگین
در پروژه هایی که از اسکلت فلزی استفاده می شود، اغلب تیرها، ستون ها، بادبندها و مهاربندها با استفاده از ورق سیاه گرید ST37 یا ST52 تولید می شوند. به طور ویژه در سازه هایی که وزن مرده بالا و نیروی زلزله مهم است، استفاده از ورق های نورد گرم برای ساخت مقاطع I، H، یا دوبل توصیه می شود. کاربرد ورق سیاه گرید ST52 به دلیل استحکام کششی بالاتر، در سازه های مرتفع و صنعتی توصیه می شود.
به عنوان مثال در پروژه ساخت برج های اداری غرب تهران، بسیاری از مقاطع فلزی مورد استفاده، با ورق سیاه فولاد مبارکه و کاویان ساخته شد که هم مقاومت مطلوب و هم جوش پذیری بالایی دارد. لذا شناخت بهترین کارخانه های تولید کننده ورق سیاه نیز برای شما امری حیاتی است.
۳. ساخت تیرآهن، ناودانی و قوطی های صنعتی
یکی از کاربرد ورق سیاه این است که به عنوان ماده اولیه در بسیاری از مقاطع پرمصرف ساختمانی مانند تیرآهن، ناودانی، قوطی و پروفیل های سنگین استفاده می شود. این مقاطع، به صورت گسترده در اسکلت سازی، سازه های جانبی، سوله سازی و ساخت پارتیشن ها استفاده می شوند.
۴. کف سازی صنعتی و اجرای رمپ ها
برای فضاهایی که نیاز به کف سازی مقاوم در برابر ضربه یا بار سنگین دارند مثل پارکینگ های طبقاتی، رمپ های صنعتی، سالن های سوله و کارگاه ها، ورق سیاه شطرنجی یا ساده با ضخامت ۳ تا ۶ میلی متر استفاده می شود. این ورق ها روی بتن یا شاسی فلزی جوش می خورند و سطحی مقاوم و قابل شستشو ایجاد می کنند.
۵. ساخت پله، نرده و حفاظ
یکی از کاربرد ورق سیاه در ساخت پله های فلزی به ویژه در محیط های کارگاهی یا اضطراری، نرده های محوطه، حفاظ های فلزی پنجره و درب است که اغلب از ورق سیاه فرم دهی شده ساخته می شوند. به دلیل خاصیت خم پذیری، این ورق ها برای ساخت اجزای با انحنا یا زوایای مختلف ایده آل هستند.
۶. قالب بندی بتن و شاسی سازی
در برخی پروژه ها، ورق سیاه برای ساخت قالب های فلزی بتن به کار می رود. این قالب ها جایگزین چوب شده اند و برای بتن ریزی در ستون ها، تیرها و دیوارهای بتنی کاربرد دارند. همچنین در ساخت شاسی های زیرسازه یا پایه های نگهدارنده تجهیزات صنعتی نیز از ورق های ضخیم استفاده می شود.
۷. ساخت دیوار و سقف سوله ها
در سوله سازی، ورق سیاه هم برای ساخت اسکلت فلزی و هم برای بخش هایی از پوشش سقف یا دیوارهای داخلی مورد استفاده قرار می گیرد، به ویژه در مواردی که مقاومت در برابر ضربه یا فشار مکانیکی اهمیت دارد.
۸. اجرای سازه های موقت یا پیش ساخته
در ساخت کانکس، کارگاه های پیش ساخته، کیوسک های نگهبانی و سایر سازه های موقت، ورق سیاه نقش مهمی دارد. هم به عنوان بدنه اصلی و هم در شاسی سازی این نوع سازه ها کاربرد دارد.
کاربرد ورق سیاه در صنعت ساختمان به قدری گسترده است که تقریبا در تمام مراحل اجرا و تجهیز پروژه های عمرانی رد پای آن دیده م ی‌شود. از ساخت اسکلت های فلزی تا اجزای معماری و صنعتی، این ورق به دلیل ویژگی هایی که دارد در اولویت انتخاب مهندسان و مجریان پروژه ها قرار دارد.
کاربرد ورق سیاه در صنایع خودرو سازی
با توجه به فرآیند تولید ورق سیاه، این ورق به عنوان یکی از مواد اولیه در صنعت خودرو سازی می باشد که بسیار پر مصرف در این صنعت بوده و در بخش های مختلف بدنه، شاسی، سازه های تقویتی و قطعات مکانیکی خودرو استفاده می شود. از آنجا که صنعت خودرو سازی به دنبال موادی است که هم مقاومت بالا داشته باشند، هم شکل پذیر باشند و در عین حال قیمت تمام شده معقولی داشته باشند، ورق سیاه در گریدهای مختلف مانند ST37، ST52، A36 و گاهی CK45، بسته به نوع مصرف، این نیازها را به خوبی پاسخ می دهد. بخش هایی از خودرو که در آن ها ورق سیاه استفاده می شود شامل:
۱. شاسی و اسکلت اصلی خودرو
یکی از مهمترین بخش های کاربرد ورق سیاه در صنعت خودرو، ساخت شاسی یا فریم اصلی اتومبیل است. در خودروهای باری، وانت ها، کامیون ها و SUV های آفرود، از شاسی های فولادی با مقاطع سنگین استفاده می شود. ورق سیاه ST52 به دلیل استحکام کششی بالا، گزینه ای مناسب برای ساخت این قطعات است. در خط تولید برخی از خودروهای باری شرکت ایران خودرو دیزل، از ورق ST52 فولاد مبارکه در ساخت شاسی کامیون های سبک استفاده می شود.
۲. ساخت دیفرانسیل، محورها و براکت ها
در ساخت برخی قطعات مکانیکی مانند دیفرانسیل، نگهدارنده ها، براکت ها، ریل های داخلی و پایه های موتور یا جعبه دنده از ورق سیاه ضخیم و قابل جوشکاری استفاده می شود. این قطعات نیازمند تحمل فشار، ضربه و لرزش هستند، بنابراین ورق آهن گزینه ای مقاوم و اقتصادی به شمار می رود.
۳. قطعات بدنه با فرم پذیری بالا
در برخی مدل های خودرو، به ویژه در کامیون ها، وانت ها، خودروهای نظامی و صنعتی، کاربرد ورق سیاه برای ساخت بخش هایی از بدنه مانند درب پشتی، کف بار، گلگیرها و سپرهای فلزی می باشد. این قطعات باید در برابر فشار و ضربه مقاوم بوده و در عین حال قابل شکل دهی با پرس باشند.
۴. کف سازی داخلی خودروهای باری و تجاری
در خودروهای حمل بار، قسمت کف کابین یا فضای بار با استفاده از ورق سیاه شطرنجی (طرح‌دار) اجرا می شود. این نوع ورق ها علاوه بر ایجاد سطح ضد لغزش، در برابر ضربات ناشی از بارگیری و جابجایی اجسام نیز مقاومت بالایی دارند.
۵. ساخت اجزای فنی سیستم تعلیق و فرمان
یکی از کاربرد ورق سیاه در برخی از بازوهای سیستم تعلیق، پایه ها، اتصالات و قطعات تقویتی بین چرخ ها یا اکسل خودرو می باشد که با استفاده از ورق سیاه برش خورده و جوشکاری شده تولید می شوند. در این کاربردها، دوام در برابر فشار مکانیکی و قابلیت ماشین کاری اهمیت دارد.
۶. ساخت قطعات پیش ساخته جانبی خودرو
در تولید قطعات جانبی مانند رکاب، نگهدارنده های زاپاس، کف پوش های فلزی، جایگاه باتری و محفظه های تقویتی داخلی، ورق سیاه با ضخامت های مختلف از ۲ تا ۶ میلی متر مصرف می شود. فرم پذیری بالا و جوش پذیری این ورق ها، باعث تسهیل روند مونتاژ و ساخت می شود.
۷. ساخت تریلرها، یدک کش ها و اتاق بار خودروهای سنگین
یکی از کاربرد ورق سیاه در تولید انواع تریلر، کامیونت، خودروهای کشنده و نیمه کشنده می باشد. از ورق سیاه برای ساخت کف، دیواره ها، اتاق بار، شاسی یدک کش و اتصالات محوری استفاده می شود. ورق های ضخیم ST37 یا ST52، به دلیل تحمل بار بالا و قابلیت جوش پذیری مطلوب، انتخاب اول شرکت های سازنده هستند. مثلا شرکت ماموت که یکی از تولیدکنندگان مطرح تریلر در ایران است، از ورق های سیاه ضخامت بالا برای ساخت کف تریلر و اسکلت بار استفاده می کند.
۸. قطعات صنعتی خودروهای سنگین و ماشین آلات راه سازی
در بخش هایی از خودروهای راه سازی، لیفتراک، لودر و بولدوزر نیز از ورق سیاه برای ساخت مخازن، بدنه، سپرها، و محفظه موتور استفاده می شود. به دلیل کار در شرایط سخت مثل گرد و خاک، ضربه و گرمای موتور، انتخاب ورق نورد گرم امری حیاتی است.
کاربرد ورق سیاه در صنایع نفت، گاز و پتروشیمی
صنایع نفت، گاز و پتروشیمی از جمله مهمترین مصرف کنندگان فولاد سنگین در دنیا هستند. در این صنایع، به دلیل شرایط کاری بسیار سخت مانند فشار بالا، دماهای بالا یا پایین، محیط های خورنده و انفجاری، از انواع ورق فولادی با کیفیت بالا استفاده می شود که ورق سیاه در بین آن ها، جایگاه ویژه ای دارد. مهمترین کاربردهای ورق سیاه در صنایع نفت و گاز شامل موارد زیر می باشد.
۱. ساخت مخازن ذخیره نفت، گاز و فرآورده های شیمیایی
ورق سیاه ضخامت بالای ۱۰ تا ۵۰ میلی متر در ساخت مخازن ذخیره تحت فشار و غیر فشار استفاده می شود. این مخازن باید مقاومت بسیار زیادی در برابر فشار داخلی، خوردگی و ترک داشته باشند. گریدهای پرکاربرد در این حوزه شامل ST52 و ST44 برای مخازن کم فشار، A516 Gr 70 و A283 برای مخازن تحت فشار متوسط و SA387 برای مخازن در دمای بالا می باشند. شرکت هایی مانند مپنا و ایدرو در ساخت مخازن پالایشگاهی از ورق های A516 فولاد اکسین خوزستان استفاده می کنند.
۲. ساخت لوله های انتقال نفت و گاز
لوله های انتقال در قطرهای بالا که از روش Spiral یا SSAW تولید می شوند، از ورق سیاه رول فرم ساخته می شوند. این لوله ها برای خطوط انتقال بین شهری، خطوط گاز سراسری، خطوط فشار قوی یا کم فشار در تأسیسات پتروشیمی کاربرد دارند. جوش پذیری و چقرمگی مناسب ورق سیاه باعث دوام لوله ها در برابر تنش های حرارتی و مکانیکی می شود.
۳. ساخت سازه های فلزی پالایشگاه ها و پتروشیمی ها
یکی از کاربرد ورق سیاه در ساخت سازه های فلزی نظیر سوله های صنعتی، استراکچرهای برج تقطیر و برج خنک کننده، سکوهای نفتی و دکل ها و پایه های نگهدارنده می باشد که از این ورق برای تولید تیرآهن، ناودانی، نبشی و مقاطع فولادی استفاده می شود. ورق های ST37 و ST52 در ضخامت های ۸ تا ۲۵ میلی متر برای این منظور بسیار رایج هستند.
۴. ساخت مبدل های حرارتی و بویلرها
در تجهیزاتی مانند heat exchanger و بویلر، از ورق سیاه به عنوان بدنه یا جداره داخلی استفاده می شود. این ورق ها باید در برابر تغییرات دمایی شدید، فشار بخار و خوردگی مقاومت داشته باشند. گریدهایی نظیر ASTM A285 و A515 برای مبدل ها SA516 Gr70 برای دیگ های بخار استفاده می شوند.
۵. ساخت اسکلت فلزی و پلتفرم های فراساحلی
سکوهای نفتی دریایی که در خلیج فارس و دریای خزر وجود دارند، نیاز به اسکلت فلزی بسیار مقاوم در برابر آب شور، فشار امواج، خوردگی و تغییرات دمایی شدید دارند. برای ساخت پایه ها، تیرهای نگهدارنده، سطوح کار، حفاظ ها و نرده ها از ورق سیاه نورد گرم با پوشش ضد زنگ یا گالوانیزه استفاده می شود. مثلا شرکت نفت فلات قاره ایران از ورق های با استاندارد API 5L X60 در ساخت پلتفرم های گازی در میدان سلمان استفاده می کند.
۶. ساخت تجهیزات حمل و نقل صنعتی
در پالایشگاه ها و واحدهای پتروشیمی، برای جابجایی تجهیزات سنگین از واگن ها، تریلرها، و پلتفرم های فلزی استفاده می شود. این تجهیزات با استفاده از ورق سیاه ساخته می شوند تا بتوانند وزن و فشار بالا را تحمل کنند.
۷. پوشش کانال های هدایت بخار، روغن یا گاز
برای ساخت پوشش یا سینی هایی که خطوط لوله را هدایت یا محافظت می‌کنند، از ورق سیاه با ضخامت کم تا متوسط استفاده می شود. این کاربرد بیشتر در بخش تاسیسات داخلی پالایشگاه دیده می شود.
کاربرد ورق سیاه در صنایع کشتی سازی و پل سازی
در صنایع کشتی سازی و پل سازی نیز از ورق سیاه بسیار استفاده می شود از جمله:
۱. ساخت بدنه کشتی
کاربرد ورق سیاه با ضخامت بالای ۲۵ میلی متر در ساخت بدنه کشتی، زیردریایی و شناورهای صنعتی می باشد. گریدهایی مانند A36 و A283 در این زمینه کاربرد فراوان دارند.
۲. سازه های دریایی
پایه های اسکله، موج شکن ها و سکوهای نفتی نیز با استفاده از ورق های ضخیم و مقاوم ساخته می شوند.
۳. پل های فلزی
در ساخت پل های شهری یا جاده ای، از ورق سیاه با مقاومت بالا برای ساخت تیرها، کف پل و خرپاها استفاده می شود. ورق هایی با گرید ST52 یا معادل آمریکایی آن، A572، در این زمینه ایده آل هستند.
کاربرد ورق سیاه در صنایع سبک و تجهیزات خانگی
این بار نوبت کاربرد ورق سیاه در تجهیزات خانگی رسیده است.
۱.ساخت کمد، قفسه و تجهیزات اداری
در برخی تولیدات صنعتی سبک مانند ساخت قفسه های صنعتی، فایل های اداری، تجهیزات فروشگاهی و تجهیزات آشپزخانه صنعتی، ورق سیاه با ضخامت ۱.۵ تا ۳ میلی متر کاربرد دارد.
۲. صنایع فلزی سبک
بسیاری از کارگاه های فلزکاری و درب سازی از ورق سیاه برای تولید درب های ضد سرقت، چهارچوب، حفاظ و نرده استفاده می کنند.
چگونه ورق سیاه مناسب پروژه خود را انتخاب کنیم؟
در ابتدا می بایست نوع پروژه خود را مشخص کنید که کاربرد ساختمانی، صنعتی یا انتقال مواد هرکدام گرید و ضخامت متفاوتی نیاز دارند. سپس با توجه به نیاز پروژه و کاربرد ورق سیاه، ضخامت مناسب را انتخاب کنید. استفاده از ورق ضخیم تر از نیاز، باعث افزایش وزن و هزینه می شود. بنابراین انتخاب دقیق، هم اقتصادی تر است و هم فنی تر.
برند تولیدکننده را در نظر بگیرید. کارخانه هایی مانند فولاد مبارکه، اکسین، کاویان و گیلان بسته به گرید و نیاز پروژه، انتخاب های مطمئنی هستند. در نهایت گواهینامه های کیفیت و استانداردها را بررسی کنید، به ویژه در پروژه های صنعتی و نفت و گاز که حتما وجود تاییدیه هایی مانند ISO، API یا DIN باید بررسی شود.
سخن پایانی
ورق سیاه به دلیل ویژگی هایی چون جوش پذیری بالا، مقاومت کششی مطلوب و تنوع در ضخامت و گرید، در طیف وسیعی از صنایع مختلف کشور کاربرد دارد. شناخت دقیق کاربرد ورق سیاه در صنایع مختلف، به شما خریداران کمک می کند تا انتخابی هوشمندانه و مقرون به صرفه داشته باشید. چه در ساخت یک سوله صنعتی باشید، چه در حال تجهیز یک پالایشگاه، توجه به گرید، ضخامت و استاندارد ورق سیاه انتخابی، موفقیت پروژه تان را تضمین خواهد کرد.
برای خرید انواع آهن آلات از آهن از ما می توانید با شماره ۸۲۸۰۰۸۰۲-۰۲۱ تماس حاصل فرمایید.
اگر این مقاله برایتان مفید بود، آن را با دیگران به اشتراک بگذارید تا آن ها نیز از این اطلاعات بهره مند شوند. در صورتی که سوال یا نظری دارید، در قسمت نظرات، آن را با ما به اشتراک بگذارید. با تشکر از شما.
