ورق های سیاه بسته به ترکیب شیمیایی، روش تولید و ویژگی های مکانیکی، در گریدهای مختلفی عرضه می شوند. شناخت دقیق انواع گریدهای ورق سیاه برای شما خریداران ورق سیاه ضروری است. زیرا انتخاب گرید مناسب می تواند در دوام سازه، بهینه سازی هزینه ها و ایمنی پروژه تاثیرگذار باشد. در این مقاله، ما به بررسی دقیق انواع گریدهای ورق سیاه، کاربردی ترین گریدهای ورق سیاه، روند تغییرات قیمت گریدهای مختلف ورق سیاه و نکات کلیدی برای خرید ورق سیاه می پردازیم تا شما بتوانید بعد از مطالعه این مطلب بهترین گرید ورق را انتخاب کنید.
آنچه در این مقاله مطالعه می کنید:
انواع گریدهای ورق سیاه
انواع گریدهای ورق سیاه بر اساس استانداردهایی مانند DIN 17100 و BS EN 10025 تعریف می شوند و با توجه به ترکیب شیمیایی و خواص مکانیکی، برای کاربردهای مختلف مناسب می باشند. در ادامه، به بررسی انواع گریدهای ورق سیاه و ویژگی های آن ها می پردازیم.
گرید ST37 (ورق سیاه معمولی)
گرید ST37، که به عنوان ورق سیاه معمولی شناخته می شود، یکی از کاربردی ترین انواع گریدهای ورق سیاه است. این گرید به دلیل درصد کربن پایین، انعطاف پذیری و جوش پذیری بالایی دارد، اما مقاومت کمتری نسبت به گریدهای صنعتی دارد. از ویژگی های ورق سیاه ST37 می توان به استحکام کششی حدود ۳۷۰ مگاپاسکال، استحکام تسلیم حداقل ۲۳۵ مگاپاسکال نیز اشاره کرد. این گرید در ساختمان سازی مانند ساخت درب و پنجره، پروفیل های ساختمانی، اسکلت فلزی، سوله سازی و تولید قطعات تزئینی و سازه های سبک بسیار پرکاربرد است.
به عنوان مثال، در پروژه های ساختمانی در تهران، از ورق ST37 برای ساخت ستون ها و پروفیل های Z استفاده می شود. در ساخت یک سوله صنعتی در شهرک صنعتی پرند میز از ورق ST37 به دلیل جوش پذیری بالا و هزینه مقرون به صرفه استفاده شد که منجر به کاهش هزینه های پروژه تا ۱۵ درصد شد.
گرید ST52 (ورق سیاه صنعتی)
گرید ST52، که به عنوان ورق سیاه صنعتی شناخته می شود، دارای درصد کربن بالاتری است و مقاومت بیشتری نسبت به ST37 ارائه می دهد. این گرید برای پروژه های سنگین صنعتی مناسب است. از ویژگی های ورق سیاه ST52 می توان به استحکام کششی حدود ۵۲۰ مگاپاسکال، استحکام تسلیم حداقل ۳۵۵ مگاپاسکال و مقاومت بالا در برابر فشار و سایش اشاره کرد. این گرید در صنایع سنگین مانند تانکرسازی، کشتی سازی، پتروشیمی، ساخت سیلندرهای گاز و ساخت قطعات تحت فشار بالا استفاده می شود.
به عنوان مثال، در ساخت تانکرهای حمل سوخت در بندرعباس، از ورق ST52 به دلیل مقاومت بالا در برابر فشار استفاده شده است. یک شرکت پتروشیمی در عسلویه نیز از ورق ST52 برای ساخت مخازن تحت فشار استفاده کرد که به دلیل دوام بالا، عمر مفید مخازن را تا ۲۰ سال افزایش داد.
گرید ST33
گرید ST33 یکی دیگر از انواع گریدهای ورق سیاه معمولی است که به دلیل کربن بسیار پایین، انعطاف پذیری بالایی دارد، اما مقاومت آن کمتر از ST37 است. این گرید کمتر در بازار ایران رایج است، اما در برخی پروژه های خاص استفاده می شود. از ویژگی های ورق ST33 می توان به استحکام کششی حدود ۴۰۰ مگاپاسکال، انعطاف پذیری بسیار بالا و قابلیت شکل دهی مناسب اشاره کرد. این گرید در ساخت قطعات تزئینی و پروفیل های سبک در ساختمان سازی کاربرد دارد.
گرید ST44
گرید ST44 یکی دیگر از انواع گریدهای ورق سیاه است که نسبت به گرید ST37 مقاومت کششی و تسلیمی بالاتری دارد و برای کاربردهایی که نیاز به استحکام متوسط دارند مناسب است. از ویژگی های ورق سیاه ST44 می توان به استحکام کششی حدود ۵۰۰ مگاپاسکال، استحکام تسلیم حداقل ۲۷۵مگاپاسکال و قابلیت جوش پذیری خوب، اما نیاز به پیش گرمایش در ضخامت های بالا اشاره کرد.
این گرید در پل سازی، سازه های پل های کوچک و متوسط و سازه هایی که نیاز به مقاومت بیشتری نسبت به ST37 دارند کاربرد دارد. در ساخت یک پل عابر پیاده در تبریز، از ورق ST44 برای ساخت عرشه پل استفاده شد که تعادل مناسبی بین هزینه و مقاومت ایجاد شد.
گرید A283
گرید A283 یکی از انواع گریدهای ورق سیاه تعریف شده که بر اساس استاندارد ASTM است که در چهار زیرگرید (A،B،C،D) عرضه می شود. این گرید به دلیل مقاومت متوسط و انعطاف پذیری بالا در موارد متنوعی استفاده می شود. از ویژگی های ورق سیاه A283 می توان به استحکام کششی ۵۰۰ مگاپاسکال (بسته به زیرگرید)، استحکام تسلیم ۲۳۰ مگاپاسکال، جوش پذیری بسیار خوب و انعطاف پذیری بالا، مناسب برای شکل دهی سرد اشاره کرد.
این گرید برای سازه های جوشکاری شده مناسب بوده و در ساختمان سازی، در ساخت سازه های فلزی سبک و متوسط، در صنایع عمومی، تولید مخازن ذخیره سازی، قطعات صنعتی و تجهیزات کشاورزی کاربرد دارد. در یک پروژه ساخت مخزن آب در کرمان، از ورق A283-C استفاده شد که به دلیل جوش پذیری بالا و هزینه مناسب، انتخابی ایده آل بود.
گرید A516
گریدهایی مانند A516 برای کاربردهای خاص صنعتی، مانند ساخت بویلرها و مخازن تحت فشار، استفاده می شوند. این گرید در چهار زیرگرید (55،60، 65،70) عرضه می شود که هر کدام مقاومت متفاوتی دارند. از ویژگی های ورق سیاه A516 می توان به استحکام کششی ۶۰۰ مگاپاسکال (بسته به زیرگرید)، مقاومت حرارتی بالا و جوش پذیری خوب، اما نیاز به رعایت استانداردهای جوشکاری اشاره کرد.
این گریدها به دلیل مقاومت بالا در برابر دما و فشار، در صنایع پتروشیمی و نفت و گاز، ساخت بویلرها، مخازن تحت فشار و خطوط لوله و در نیروگاه ها کاربرد دارند. در پالایشگاه نفت اصفهان، از ورق A516 برای ساخت بویلرها استفاده شد که به دلیل مقاومت حرارتی بالا، ایمنی تجهیزات را تضمین کرد. همچنین در پالایشگاه نفت بندرعباس، از ورق A516-70 برای ساخت بویلرهای فشار بالا نیز استفاده شد.
گرید A36
گرید A36 یکی دیگر از انواع گریدهای ورق سیاه با استاندارد ASTM است که به دلیل انعطاف پذیری و استحکام مناسب، در پروژه های ساختمانی و صنعتی سبک پرکاربرد است. از ویژگی های ورق سیاه A36 می توان به استحکام کششی۵۵۰ مگاپاسکال، استحکام تسلیم حداقل ۲۵۰مگاپاسکال و جوش پذیری عالی اشاره کرد.
این گرید در ساختمان سازی در ساخت اسکلت های فلزی، ستون ها و تیرها و در صنایع عمومی در تولید قطعات ماشین آلات و تجهیزات صنعتی کاربرد دارد. در ساخت یک انبار صنعتی در یزد، از ورق A36 برای ساخت ستون های اصلی استفاده شد که به دلیل هزینه مناسب و استحکام کافی، انتخابی بهینه بود.
سایر گریدها
علاوه بر گریدهای ذکرشده، گریدهای دیگری مانند S275JR، S355JR (استاندارد EN 10025) و A572 (استاندارد ASTM) نیز در برخی پروژه های خاص استفاده می شوند. این گریدها معمولا برای کاربردهای تخصصی تر مانند سازه های با بار بالا یا محیط‌های خاص، مناسب هستند.
دسته بندی انواع گریدهای ورق سیاه بر اساس استانداردها
انواع گریدهای ورق سیاه که در بالا ذکر شد را می توان بر اساس استانداردهای تولیدشان نیز تقسیم بندی کرد.
گریدهای بر اساس استاندارد DIN (آلمان)
- ST37: رایج ترین گرید با استحکام کششی حدود ۳۷۰ مگاپاسکال.
- ST44: مقاوم تر از ST37، مناسب سازه های نیمه سنگین.
- ST52: یکی از گریدهای محبوب با مقاومت بالا (حدود ۵۲۰ مگاپاسکال) و قابلیت جوش پذیری بالا.
گریدهای بر اساس استاندارد ASTM (آمریکا)
- A36: بسیار مشابه ST37، با مقاومت و جوش پذیری بالا.
- A283 Gr C: برای کاربردهای عمومی، مقاوم در برابر خوردگی.
- A572 Gr 50: مقاومت بالا و شکل پذیری خوب.
گریدهای بر اساس استاندارد JIS (ژاپن)
- SS400: معادل ST37 در استاندارد ژاپن.
- SM490: معادل ST52، مناسب سازه های سنگین و پرتنش.
4. گریدهای مخصوص صنایع خاص
- Q235، Q345 (چین): گریدهای پرکاربرد چینی در ساخت سازه های صنعتی.
- S235JR، S355JR (اروپا): پرکاربرد در پروژه های ساختمانی در ایران.
مقایسه انواع گریدهای ورق سیاه
| گرید | استحکام کششی (MPa) | استحکام تسلیم (MPa) | جوش پذیری | کاربردهای اصلی |
| ST37 | ۳۴۰-۴۷۰ | ۲۳۵ | عالی | ساختمان سازی، سوله سازی |
| ST44 | ۴۱۰-۵۴۰ | ۲۷۵ | خوب | پل سازی، سازه های متوسط |
| ST52 | ۵۱۰-۶۸۰ | ۳۵۵ | خوب | صنایع سنگین، کشتی سازی |
| ST33 | ۳۱۰-۴۰۰ | متغیر | بسیار خوب | قطعات تزئینی، سازه های سبک |
| A283 | ۳۱۰-۵۱۵ | ۱۶۵-۲۳۰ | بسیار خوب | مخازن، سازه های سبک و متوسط |
| A516 | ۳۸۰-۶۲۰ | متغیر | خوب | بویلرها، مخازن تحت فشار |
| A36 | ۴۰۰-۵۵۰ | ۲۵۰ | عالی | ساختمان سازی، تجهیزات صنعتی |
کاربردی ترین گریدهای ورق سیاه
- ST37: به دلیل انعطاف پذیری، جوش پذیری و هزینه پایین، در پروژه های ساختمانی و سوله سازی بسیار پرکاربرد است.
- ST52: برای پروژه های صنعتی سنگین مانند تانکرسازی و کشتی سازی، به دلیل مقاومت بالا، انتخاب اول است.
- A283: به ویژه زیرگرید A283-C، به دلیل تعادل بین هزینه و عملکرد، در مخازن و سازه های سبک محبوب است.
- A516: برای کاربردهای تحت فشار و دمای بالا، مانند بویلرها، ایده آل است.
فرآیند تولید انواع ورق سیاه
تولید انواع ورق سیاه با ذوب شمش و گندله در کوره های قوس الکتریکی با دمای حدود ۱۱۰۰ درجه سانتی گراد آغاز می شود. در این مرحله از فرآبند تولید ورق سیاه، با تغییر آلیاژها، گریدهای مختلفی مانند ST37 و ST52 تولید می شوند. مواد مذاب به شکل تختال درآمده و سپس در کوره هایی با دمای ۱۲۰۰ درجه سانتی گراد نرم می شوند تا قابلیت شکل پذیری آن ها افزایش یابد. این فرآیند باعث می شود که ورق سیاه در ضخامت های مختلف از ۱.۵ میلی متر تا ۱۰۰ میلی متر و در اشکال مختلف رولی، شیت فابریک و برش خورده عرضه شود.
عوامل تاثیرگذار بر روند تغییرات قیمت انواع گریدهای ورق سیاه
قیمت انواع گریدهای ورق سیاه می تواند بسته به عوامل متعددی تحت تاثیر قرار گیرد و نوساناتی را در پی داشته باشد، از جمله:
- نوسانات ارزی: افزایش نرخ دلار به طور مستقیم قیمت ورق سیاه را بالا می برد.
- تقاضای بازار: در فصول ساخت و ساز (بهار و تابستان)، تقاضا و قیمت افزایش می یابد.
- هزینه های تولید: قیمت شمش، انرژی و نیروی کار بر قیمت نهایی اثر می گذارد.
- قیمت جهانی آهن و فولاد: قیمت سنگ آهن، زغال سنگ کک شو و قراضه آهن در بازار جهانی به شدت بر قیمت ورق سیاه تاثیرگذار است.
- ترکیب شیمیایی: ورق هایی با گرید بالاتر مانند ST52 یا A572 به دلیل نیاز به آلیاژهای خاص مانند منگنز بیشتر، قیمت بالاتری نسبت به گریدهای پایه دارند.
در سال ۱۴۰۳، قیمت ورق ST37 با ضخامت ۳ میلی متر در بازه ۳۰/۰۰۰ تا ۳۵/۰۰۰ تومان به ازای هر کیلوگرم بود، در حالیکه ورق ST52 به دلیل مقاومت بالاتر، حدود ۱۰-۱۵ درصد گران تر بود. گرید A283-C نیز به دلیل کاربرد گسترده، قیمتی مشابه ST37 داشت.
نکات مهم در انتخاب درست گرید ورق سیاه
شما خریداران ورق سیاه می بایست در زمان خرید ورق آهن سیاه نکاتی را در نظر داشته باشید تا بتوانید انتخاب صحیحی برای پروژه های خود داشته باشید. در زمان خرید ورق سیاه نوع پروژه شما بسیار مهم است. برای پروژه های ساختمانی، گریدهای ST37 یا A36 مناسب هستند. برای پروژه های صنعتی سنگین، ST52 یا A516 توصیه می شود.دومین نکته استاندارد کیفیت ورق ها می باشد. اطمینان حاصل کنید که ورق با استانداردهای معتبر (مانند DIN، ASTM، EN) تولید شده است.
نکته مهم دیگر، توجه به ضخامت و ابعاد ورق است. ضخامت ورق را از بین ۱.۵ تا ۱۰۰ میلی متر به صورت رول، شیت فابریک یا برش خورده را بر اساس نیاز پروژه خود انتخاب کنید. مورد بعدی انتخاب کارخانه های تولید کننده ورق سیاه است که معتبر باشند. خرید از کارخانه های معتبر مانند فولاد مبارکه، اکسین اهواز یا کاویان تضمین کننده کیفیت است. در نهایت با توجه به روند تغییرات قیمت انواع گریدهای ورق سیاه، قبل از خرید، حتما قیمت ها را از سایت هایی مانند آهن از ما، آهن آنلاین یا شهر آهن چک کنید.
نکات کلیدی برای مهندسان و پیمانکاران
- در سازه هایی با نوسانات دمایی شدید، از گریدهای مقاوم به شوک حرارتی مانند ST52 استفاده کنید.
- در پروژه های جوشکاری سنگین، انتخاب گرید با جوش پذیری بالا اهمیت دارد.
- در سازه های دریایی، از گریدهای مقاوم به خوردگی مانند A283 یا گریدهای ضدزنگ خاص استفاده شود.
سخن پایانی
شناخت دقیق انواع گریدهای ورق سیاه، نه تنها باعث انتخاب هوشمندانه تر هنگام خرید می شود، بلکه در افزایش ایمنی و کاهش هزینه های پروژه های عمرانی نیز نقش بسزایی دارند. برای خرید ورق سیاه، انتخاب گرید مناسب، بررسی استانداردهای کیفیت و رصد قیمت ورق سیاه از اهمیت بالایی برخوردار است. اگر قصد خرید ورق سیاه با گرید مشخصی را دارید، حتما علاوه بر مقایسه قیمت ها، به تاییدیه های فنی، استاندارد تولید و تجربه های پروژه های قبلی توجه کنید.
برای خرید انواع آهن آلات از آهن از ما می توانید با شماره ۸۲۸۰۰۸۰۲-۰۲۱ تماس حاصل فرمایید.
اگر این مقاله برایتان مفید بود، آن را با دیگران به اشتراک بگذارید تا آن ها نیز از این اطلاعات بهره مند شوند. در صورتی که سوال یا نظری دارید، در قسمت نظرات، آن را با ما به اشتراک بگذارید. با تشکر از شما.
